Η Πρωτοβουλία των Πολιτών, εργαλείο για μια Ευρώπη των Πολιτών

Ο αντιπρόεδρος του ΕΚ, Γ. Παπαστάμκος, απάντησε στις ερωτήσεις που έθεσαν πολίτες στο Facebook του ΕΚ

Η Πρωτοβουλία των Πολιτών, που τέθηκε σε ισχύ την περασμένη Κυριακή, αποτελεί γνήσια καινοτομία στον τρόπο λειτουργίας της Ένωσης, δίνοντας στους πολίτες τη δύναμη να επηρεάσουν τον τρόπο λειτουργίας της ΕΕ. Μπορεί να σταθεί απαρχή μιας πραγματικής "Ευρώπης των Πολιτών", όπως το θέτει ο αρμόδιος αντιπρόεδρος του ΕΚ, Γ. Παπαστάμκος (ΕΛΚ - ΝΔ), απαντώντας σε ερωτήσεις για την Πρωτοβουλία που έθεσαν οι φίλοι του ΕΚ στο Facebook.

Πώς θα βοηθήσει η Πρωτοβουλία την επίλυση των προβλημάτων της Ευρώπης; Δεν θα ήταν καλύτερα αν, για παράδειγμα, το ΕΚ επικεντρωνόταν στο να κάνει τις ευρωεκλογές πραγματικό πολιτικό αγώνα, ίσως με τις πολιτικές ομάδες να προτείνουν η κάθε μία υποψήφιο για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ώστε να τον επιλέξει, εν τέλει, ο ίδιος ο πολίτης; Αυτό θα έφερνε πραγματικά την πολιτική στην Ευρώπη.

Οι ευρωπαίοι πολίτες στο εξής μπορούν να συμμετέχουν στη δικαιοπαραγωγική διαδικασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ζητώντας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρεμβαίνει κανονιστικώς για θέματα που εμπίπτουν στην αρμοδιότητά της. Η σχετική πρόβλεψη της Συνθήκης της Λισαβόνας συνεισφέρει στην αντιμετώπιση ενός εκ των κυριοτέρων υστερήσεων της Ένωσης, εκείνο της συμμετοχής των Ευρωπαίων Πολιτών στον δημοκρατικό βίο της. Η ερώτησή σας είναι εξόχως ενδιαφέρουσα και ήδη συζητείται στο εσωτερικό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Προσωπικά έχω ταχθεί ήδη από τη δεκαετία του 1990 υπέρ της άμεσης εκλογής των μελών της Κομισιόν μαζί με την εκλογή των ευρωβουλευτών.  Το ζήτημα αυτό τίθεται, όμως, de lege ferenda (σ.σ. για μελλοντική νομοθετική διευθέτηση), καθώς είναι γνωστές οι πρόνοιες των Συνθηκών.

Τι θα κάνουν τα θεσμικά όργανα αν κατατεθεί Πρωτοβουλία με ευρεία υποστήριξη η οποία να στοχεύει σε ριζική αλλαγή της ίδιας της ένωσης, προς την κατεύθυνση ακόμα βαθύτερης ολοκλήρωσης ή, το αντίθετο, σημαντικού περιορισμού του βαθμού ολοκλήρωσης;
Εύχομαι ο καινοτόμος αυτός θεσμός να βρει την ανταπόκριση που διατυπώνετε στην ερώτησή σας. Είμαι της γνώμης ότι ο βαθμός αποδοχής των αιτημάτων Πρωτοβουλιών ασφαλώς και οφείλει να λαμβάνεται υπόψη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά τη διαδικασία λήψης απόφασης για το αν θα αναλάβει σχετική νομοθετική πρωτοβουλία ή όχι. Ευκταίες είναι οι συνεισφορές που θα οδηγούν σε υψηλότερες κλίμακες Ενωσιακής ολοκλήρωσης. Αντίθετα, αιτήματα τα οποία δεν ευθυγραμμίζονται με τις αρχές και τους σκοπούς της Ένωσης δεν δύναται  να αποτελούν αντικείμενο των Πρωτοβουλιών. Σε κάθε περίπτωση, η "υποδοχή", η αξιολόγηση και η προώθηση μίας πρωτοβουλίας πολιτών προϋποθέτει ένα minimum ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και πολύ περισσότερο δικαίωμα νομοθετικής πρωτοβουλίας της Κομισιόν.

Το ΕΚ τι στήριξη θα παράσχει στους διοργανωτές Πρωτοβουλιών; Οι δημόσιες ακροάσεις που έχουν ανακοινωθεί πώς θα διεξάγονται;
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα παρέχει στους διοργανωτές των Πρωτοβουλιών κάθε δυνατή υλικοτεχνική και ανθρώπινη υποστήριξη που διαθέτει, προκειμένου η παρουσίασή τους να πραγματοποιείται κατά τον πληρέστερο δυνατό τρόπο. Στις Δημόσιες Ακροάσεις πέραν των διοργανωτών και των εκπροσώπων των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα προσκαλούνται εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών και εμπλεκόμενοι φορείς. Ο πολιτικός συμβολισμός της διεξαγωγής των Δημοσίων Ακροάσεων στα έδρανα του μόνου νομιμοποιημένου με άμεση δημοκρατική εκλογή Ενωσιακού θεσμικού οργάνου είναι αναμφισβήτητα ισχυρός.  

Δεν σας προβληματίζει το ενδεχόμενο ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες όπως, για παράδειγμα, η κατάργηση των συνεδριάσεων του ΕΚ στο Στρασβούργο θα απορριφθούν επειδή δεν εμπίπτουν στις αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής; Πώς μπορεί να ξεπερασθεί ένα τέτοιο εμπόδιο;
Ο φόβος μου είναι ότι κάποιοι ευρωπαίοι συμπολίτες θα απογοητευθούν όχι από την ατυχή έκβαση των αιτημάτων που θα έχουν υπογράψει, αλλά από τις εξαιρετικά υψηλές προσδοκίες που κάποιοι τεχνηέντως έχουν καλλιεργήσει ή θα καλλιεργήσουν. Τόσο ο Πρόεδρος Schulz,  όσο και εγώ προσωπικά, σε κάθε ευκαιρία που μας δίνεται, τονίζουμε την ανάγκη να πληροφορηθούν οι ευρωπαίοι πολίτες ποιοί είναι οι όροι, οι προϋποθέσεις και το αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής  του δικαιώματος. Για παράδειγμα, το ζήτημα της "έδρας" καταφανώς δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για νομοθετική πρωτοβουλία. Η έδρα των θεσμικών οργάνων της Ένωσης ορίζεται με κοινή συμφωνία των κυβερνήσεων των κρατών μελών.  Σε κάθε περίπτωση οφείλουμε να προστατεύσουμε τον πραγματικά καινοτόμο αυτό θεσμό από τις προσπάθειες απαξίωσης ή χειραγώγησής του. Υφίσταται ευρύ πεδίο ανάληψης πρωτοβουλιών  που μπορούν να καταστήσουν την Ένωση περισσότερο ορατή, δημοκρατική και αποτελεσματική, περισσότερο "Ευρώπη των πολιτών".